streswpracy

Czy pracownicy pięćdziesiąt plus są nam potrzebni?

Od 2008 roku stale zwiększa się liczba pracujących osób powyżej pięćdziesiątego roku życia. Wynika to ze stopniowego osiągania tego wieku przez pokolenie wyżu demograficznego oraz obserwowanego spadku dzietności w ubiegłych dziesięcioleciach. Do czynników demograficznych tego procesu należy nie tylko spadek urodzin, ale zwiększenie długości życia, jak również emigracja młodych ludzi za granicę. W kontekście rynku pracy oznacza to zmniejszanie się liczby osób w wieku produkcyjnym.

Handicapped woman attending a meeting in office

Tymczasem, pomimo zbudowanej pozycji oraz autorytetu pięćdziesięciolatków, wszechobecne stereotypy dotyczące pracowników pięćdziesiąt plus związane ze zmniejszoną mobilnością zawodową, nie pozwalają bezrobotnym w tym wieku na zdobycie pracy, a pracującym utrudniają utrzymanie lub zmianę pracy, a także podnoszenie kwalifikacji. Odpowiedzialność za negatywne przekonania, postawy wobec ludzi po pięćdziesiątce częściowo ponoszą media, stygmatyzując ich, jako pracowników, którzy nie rozumieją mechanizmów rynkowych, są bardziej kosztowni dla pracodawcy, ponieważ częściej chodzą na zwolnienia lekarskie, wolniej pracują, są mniej wydajni oraz przekonują, że nie warto w nich inwestować, gdyż niedługo opuszczą rynek pracy. Rynek pracy należy do osób młodych, gdyż szybko opanowują nowe technologie. Są to najczęstsze stereotypy, które w ostatecznym rozrachunku powodują dyskryminację ze względu na wiek. Warto się przyjrzeć tym stereotypom i zweryfikować poprawność myślenia autorów tych przekonań.

+ Pracownicy pięćdziesiąt plus są kosztowni, częściej przebywają na zwolnieniach lekarskich.
Zatrudnianie, ,,chorowitej’’ osoby po pięćdziesiątce jest dla pracodawcy bardziej korzystne niż pracownika o wiele młodszego, ze skłonnościami do chorowania, ponieważ Zakład Ubezpieczeń Społecznych szybciej przejmuje płatność składek za starszego pracownika. Poza tym dojrzali Polacy pod względem subiektywnej oceny zdrowia wcale nie wypadają źle na tle innych krajów europejskich – mężczyźni w Polsce przeżywają w zdrowiu 86% swojego życia, a kobiety – 84% /1/

Ponadto osoby po pięćdziesiątym roku życia są wielokroć bardziej dyspozycyjni, przede wszystkim ze względu na fakt, że zazwyczaj mają ustabilizowane życie rodzinne. Firmy najchętniej inwestują w młodych pracowników. Ale faktem jest, że wielu młodych ludzi zakłada rodziny i odchodzi na urlopy związane z rodzicielstwem. Po powrocie często korzystają ze zwolnień lekarskich na chore dzieci.

+ Pracownicy pięćdziesiąt plus wolniej pracują, są mniej wydajni. Młodzi szybciej opanowują nowe technologie.

Należy zaznaczyć, że nie ma rzetelnych naukowych badań, których wyniki wskazywałyby, że starsi pracownicy są mniej wydajni14. Poza tym wydajność związana jest z kompetencjami i doświadczeniem, których starszym pracownikom nie brakuje. Pracownicy pięćdziesiąt plus pracują inaczej niż ich młodsi koledzy, ale nie oznacza to, że pracują gorzej.

Obecne pokolenie pięćdziesięciolatków sprawnie obsługuje programy komputerowe, smartfony oraz inne urządzenia elektroniczne. Niemniej jednak niektórzy są przestraszeni i sfrustrowani technicznymi nowinkami, których nie rozumieją i nie chcą zrozumieć.

+ Pracownicy pięćdziesiąt plus opuszczają rynek pracy, nie warto w nich inwestować

Powszechne jest przekonanie, że w pracownika w tym wieku nie warto inwestować. Starsi powinni ustąpić miejsca młodym. To stanowisko pracodawców powoduje, że nie mają szans podnoszenia swoich kwalifikacji.

Charakterystyka pokolenia pięćdziesiąt plus.

Obecnie w wielu miejscach pracy są zatrudnione osoby, które reprezentują trzy pokolenia, co oznacza zespół złożony z odmiennego sposobu myślenia i zachowania. Przyczyną tego zróżnicowania są wartości, które powstały na skutek zmiany: ustroju, systemu edukacyjnego oraz rynku pracy.

Pokolenie pięćdziesiąt plus, to pracownicy urodzeni w latach 60-tych.To generacja wychowana bez, ,,klosza”. W domach i szkołach dominował autokratyczny styl wychowania. Założeniem autokratyzmu jest stwierdzenie, że “rodzice zawsze mają rację, a obowiązkiem dzieci jest bezwzględne posłuszeństwo”. Konsekwencją tego stylu wychowania jest bunt, niezadowolenie, ironiczna postawa wobec rzeczywistości, przekonanie, że o wszystko trzeba walczyć lub przeciwnie – uległa postawa, poczucie niepewności i tymczasowości. Wychowanie w domach/szkołach wymagających, konsekwentnych ma też pozytywne strony. Surowość wychowania to lepsza adaptacja do sytuacji stresowych, umiejętność rozwiązywania konfliktów, wiedza, jak przerwać kłótnie. Dlatego mocną stroną generacji pięćdziesiąt plus jest komunikacja. Dojrzałe osoby, w porównaniu do młodszego pokolenia, lepiej sobie radzą w bezpośrednich rozmowach np. z klientami, łatwiej przechodzą przez trudne sytuacje, gdy ktoś dzwoni rozzłoszczony i trzeba wykazać się samokontrolą. To grupa, która ceni sobie, jakość kontaktów. Przedstawiciele pięćdziesięciolatków są samodzielne i dobrze zarządzają sobą. Są cierpliwi, nie rozpoczynają wielu zadań jednocześnie, potrafią je skategoryzować, wyznaczają te najważniejsze i mniej ważne, a zaczynają kolejne z nich dopiero wtedy, kiedy zakończą wcześniejsze. W porównaniu do młodszego po-kolenia są ostoją spokoju. Cechuje ich sumienność, staranność, dbałość o szczegóły, niezawodność. Za-zwyczaj są to osoby bardzo odpowiedzialne, efektywne i lojalne wobec pracodawcy. Wykazują się szacunkiem do przełożonych, chociaż jeżeli kierownictwo cechuje się surowością, mogą czuć się niekomfortowo. Cenią sobie stabilizacje, dlatego tak chętnie pracy nie zmieniają.

Potrzebują większego komfortu pracy, gorzej dostosowują się do zmian niż młodsi, co nie oznacza, że zmiany są dla nich nie do przejścia. Przeciwnie – są na nie gotowi i zazwyczaj radzą sobie z nimi, wolą jednak pracować w spokoju. Pięćdziesięciolatki mają dużą wiedzę zawodową i wieloletnie doświadczenie. Ze względu na system edukacji ich wiedza jest szczegółowa. Młode pokolenie posiada szeroką wiedzę, ale powierzchowną. Czytają wyrywkowo szybko odczuwając znudzenie i zniecierpliwienie. Często nie radzą sobie z codziennością, a jednocześnie przeceniają swoje zdolności i kwalifikacje, mając przy tym wysokie oczekiwania.

Naturalnie, nie każdy przedstawiciel danej generacji jest taki sam. Jednak różnego rodzaju badania dowodzą, że do danego pokolenia można przypisać grupę cech, która występuje u większości osób.

Jaki są, zatem zyski z dojrzałości pracowników?

  • Sprawne funkcjonowanie firmy - starsi pracownicy dobrze znają kulturę organizacyjną swojego miejsca pracy tj. jej oczekiwania i wartości, - osoby starsze, ze względu na ustabilizowaną sytuację rodzinną są bardziej dyspozycyjne i rzadziej korzystają z nagłych nieobecności, - posiadają duży zasób doświadczeń zawodowych i życiowych, które można wykorzystać w pracy,

  • Przekazywanie wiedzy młodszym pracownikom

  • starsi pracownicy mogą wspierać młodych pracowników przekazując swoją wiedzę i doświadczenie, dzięki czemu rośnie efektywność pracy mniej doświadczonej kadry, a jednocześnie wpływa to na umocnienie zespołu

  • Zrozumienie wymagań klienta

  • zważywszy na fakt, że coraz większy odsetek odbiorców usług stanowią osoby dojrzałe (globalny trend demograficzny), podobieństwo wiekowe sprzyja wzajemnemu zrozumieniu potrzeb klienta

  • Pozytywny obraz organizacji

  • odpowiednio prowadzona polityka zarządzania wiekiem powoduje wzrost prestiżu firmy. Pracodawcy tym sposobem deklarują, że najistotniejszym wskaźnikiem, decydującym o zatrudnieniu pracownika, są jego kwalifikacje.

Podsumowując, zmiany demograficzne zmierzają w stronę zwiększenia liczby pracowników po pięćdziesiątce. To grupa osób, która reprezentuje olbrzymi kapitał wiedzy i trzeba umożliwić jej sprawny przepływ. Jest to wyzwanie, które wymaga odpowiedniego zaadoptowania całego systemu pracy. Kluczem do sukcesu są różne style kierowania dedykowane konkretnym pokoleniom, ponieważ każda generacja ma swoje wady i zalety. Dobrze zarządzający lider zespołu, powinien pokazywać ludziom, że jako całość mogą coś wspólnie osiągnąć.


Joanna Bartoszek


1 Polska 2030. Wyzwania rozwojowe, (red.)Boni M., Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Warszawa 2009, http://zds.kprm.gov.pl/raport-polska-2030-wyzwania-rozwojowe, s. 66.
2 Por. Liwiński J. i in., Dezaktywizacja osób w wieku okołoemerytalnym. Raport z badań, Departament Analiz Ekonomicznych i Prognoz, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Warszawa 2008,